Boşanma Sonrası Mal Paylaşımı, evlilik birliğinin mahkeme kararı ile sona ermesinden sonra, kural olarak evlilik içinde edinilmiş malların eşit bir şekilde paylaştırılması esasına dayanmaktadır. Hukukumuzda Mal Rejimi Türleri; Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Mal Ayrılığı Rejimi, Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi, Mal Ortaklığı Rejimi gibi mal rejimleri mevcuttur. Yürürlükte olan ve aile hukukuna ilişkin hükümlerin yer aldığı medeni kanun 01.01.2002 tarihinden sonra yürürlüğe girmiş ve malların yarı yarıya paylaşımı esasına dayanan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini yasal mal rejimi olarak kabul etmiştir. Bir başka deyişle, eşlerin evlilik içerisinde elde ettiği mallar kural olarak eşler arasında yarı yarıya paylaşılacaktır. Ancak eşler arasındaki mal paylaşımına evlenme tarihinden önce alınan mallar dahil edilmeyecektir. Yani eşlerin evlenemeden önce almış oldukları mallar eşlerin kişisel malları olarak kabul edilecek ve Boşanma Sonrası Mal Paylaşımı dahil edilmeyecektir.
Yasal Mal Rejimi Nasıl Değiştirilebilir?
Taraflar evlenmeyle aksini kararlaştırmadıkları taktirde zorunlu olarak “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini mevcut mal rejimi olarak kabul edeceklerdir. Kanunda sayılan diğer mal rejimlerinden birinin seçilmesi, değiştirilmesi ve kaldırılması kural olarak “mal rejimi sözleşmesi” ile olur. Bu sözleşme noterde “düzenleme” veya “onaylama” şeklinde yapılabilir ve çok sıkı sınırlamalara tabidir. Evlenecek olan taraflar isterlerse evlenme başvurusu sırasında evlendirme memurluğuna hangi mal rejimini seçtiklerini bildirebilirler.
Evlilik Birliği İçerisinde Kazanılan ve Yasal Mal Rejiminde Paylaştırmaya Konu Olan Mallar Nelerdir?
Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Yasal Mal Rejiminde Paylaştırmaya Konu Olmayan Kişisel Malları Nelerdir?
Boşanma kararı kesinleştikten sonra taraflar arasında görülecek olan mal paylaşımı davasında esas kural evlilik birliği içerisinde edinilmiş malların yarı yarıya paylaşılması ise de; bu durumun istisnaları bulunmaktadır. Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevî tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler. Ancak burada dikkate dilmesi gereken husus eşlerden birinin herhangi bir malın kendi kişisel malı olduğunu iddia etmesi durumunda bu iddiasını ispatla yükümlü olmasıdır. Çünkü evlilik içerisinde edinilen mallar kural olarak edinilmiş mal olarak kabul edilir ve mal paylaşımına tabidir.
Karşımıza pratikte çokça çıkan bir durum ise tarafların kişisel mallarıyla edinilmiş malların birbirine karışması durumudur. Örneğin taraflardan biri evlilik öncesinde kendi kişisel birikimiyle ev almış ve evlilik nedeniyle bu evi satarak evlilik tarihinden sonra sattığı evin parasıyla yeni bir ev alması durumunda, alınan bu ev evlilik tarihinden sonra alındığı için edinilmiş mal olarak kabul edilirse bir taraf hak kaybına uğrayacağından bu gibi durumlarda denkleştirme yapılarak hak kaybının önüne geçilir.
Mal Paylaşımı (Mal Tasfiyesi) Davası Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Boşanma Sonrası Mal Paylaşımı davasına bakmakla görevli mahkeme 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun gereğince Aile mahkemesidir, yetkili mahkeme ise; eşlerden birinin ölümü nedeniyle mal rejimi sona ermiş ise ölen eşin son ikametgah yeri mahkemesi, evlilik mahkeme kararıyla sona ermişse boşanma davasına bakmaya yetkili olan mahkeme ve son olarak bu iki durum haricinde sona ermişse davalı eşin ikametgah yeri aile mahkemesidir.
Mal Paylaşım Davasında Mahkemeden Ne Talep Edilebilir?
Taraflar mal paylaşımı davası ile üç talepte bulunabilir:
- Katılma Alacağı: her eş diğer eşin evlilik içinde “edinilmiş mal” niteliğindeki mallarının yarısının değeri üzerinde alacak hakkıdır.
- Katkı Payı Alacağı: eşler arasında mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğu dönemlerde yapılan katkının karşılığıdır.
- Değer Artış Payı Alacağı: bir eşin kişisel malı veya ortaklık malıyla bir başka mal kesimine giren malvarlığı değerinin edinilmesi, iyileştirilmesi veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmasıdır.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Olur?
Kural olarak 01.01.2002 tarihinden sonraki evliliklerde aksi kararlaştırılmadığı taktirde boşanma davasının kesinleşmesiyle malların yarı oranında paylaştırılması mahkemeden talep edilir. İstisnai durum olarak Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma halinde hakim, kusurlu eşin katılma alacağının, yani artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya bu hakkın ortadan kaldırılmasına karar verebilir (MK m. 236/2). Bu madde hükümlerinin uygulanabilmesi için boşanma kararının mutlaka zina veya hayata kast nedenlerinden birine dayanması gerekir.
Zina veya hayata kast nedeniyle verilen boşanma kararının, aldatan veya cana kast eden eşin katılma alacağının azaltılması veya bu hakkın ortadan kaldırılması sonucu doğurması, sadece edinilmiş mallara katılma rejiminde mümkündür (MK m. 218-241). Diğer mal rejimlerinde, örneğin mal ayrılığı rejiminde zina veya hayata kast katkı payı alacağı üzerinde hiçbir hüküm doğurmaz.
Zina (aldatma) veya hayata kast nedeniyle katkı payı veya değer artış payının indirilmesi veya bu hakkın ortadan kaldırılması hiçbir mal rejiminde mümkün değildir. Bu hak sadece ‘artık değere katılma alacağı (MK m. 236)’ için ve edinilmiş mallara katılma rejiminde söz konusudur.
Son olarak dikkat edilmesi gereken husus zamanaşımı süresidir. Boşanmada mal paylaşımına ilişkin talepler boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresinin geçmesi halinde taraflar mal paylaşımı talebinde bulunamayacaklardır.
Bu blog yazısı genel bilgi vermek amacıyla yazılmış olup, boşanmada mal paylaşımı hakkında daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
