İstinaf nedir? ilk derece mahkemeler tarafından verilmiş olan kararların maddi olay ve hukuk bakımından bir üst derece mahkemesi olan Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından denetlenmesine istinaf kanun yolu denilmektedir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 8.bölümde düzenlemesine yer verilen istinaf yoluna başvurulabilecek kararlar sınırlı sayılıdır. Kanunda açıkça sayılan bu haller haricinde istinaf kanun yoluna başvurulması mümkün değildir. İstinaf kanun yoluna başvurulabilen kararları iki başlıkta toplayabiliriz.
- a) Nihai kararlar.
- b) İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlar.
İstinafa Başvuru
İstinafa başvurmak için kesin olmayan mahkeme kararlarına ihtiyaç vardır. Kanuna göre miktar veya değeri üç bin Türk Lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir. Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda üç bin Türk Liralık kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir. Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü üç bin Türk Lirasını geçmeyen taraf, istinaf yoluna başvuramaz.
İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtay‘a başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin nihai kararlarına karşı, bölge adliye mahkemelerine başvurulabilir.
İstinaf İncelemesi Neticesinde Verilebilecek Kararlar
İstinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararlarda bölge adliye mahkemeleri şu şekilde karar verebilir;
- İstinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararlardan biri, ilk derece mahkemesi tarafından reddine karar verilen bir dava olması ve bu kararın haksız yere verildiği kanaatine varılırsa, davanın kısmen veya tamamen kabulüne karar
- İstinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararlardan biri, ilk derece mahkemesi tarafından kısmen veya tamamen kabulüne karar verilmiş bir davanın haksız yere kabul edildiği kanaatine varırsa, kabul kararını kaldırarak davayı esastan reddeder.
- İstinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararlardan biri, ilk derece mahkemesi kararının usul ve esas açısından doğru olmasına rağmen yeniden yargılama yapılmasına gerek olmayan hallerde hata yapıldığı kanaatine varırsa, ilk derece mahkemesi kararını tamamen kaldırmaz veya esastan yeni bir karar vermez; yalnızca ilgili eksikliği re’sen gidererek ilk derece mahkemesi kararını düzeltir. Bu eksikliklere örnek olarak basit hesap hataları verilebilmektedir.
- İstinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararlardan biri, ilk derece mahkemesi kararının usul ve esas açısından eksiklik içermediği veya süresinde ve usulüne uygun olarak başvurunun yapılmadığı kanaatine varırsa itiraz başvurusunu reddeder.
- İstinaf incelemesi neticesinde verilebilecek kararlardan biri, ilk derece mahkemesi kararının esası incelemeden kaldırılması ve yerel mahkemeye iadesi şeklinde de olabilmektedir. Bu karar yalnızca birkaç halin varlığında söz konusu olabilir onları da şu şekilde sıralamak mümkün:
- Yerel mahkeme hakimin davaya bakmasının yasak olması veya hakimin reddi sebebinin varlığına rağmen davaya o hakimin baktığı bir dosya ise,
- Yerel mahkeme tarafların gösterdiği delilleri toplamamış veya değerlendirmemiş olması durumu,
- Görev ve yetkiye dair problemler mevcut olması,
- Usulsüz olarak davaların birleştirilmesine, ayrılmasına veya mercii tayinine karar verilmesi
